چرا سکته یکدفعه رخ میدهد؟

۱. عوامل خطرزای طولانی مدت که ناگهان اثر میگذارند:

• تجمع پلاک در عروق (آترواسکلروز): در سکته قلبی (حمله قلبی)، پلاک های چربی در دیواره عروق کرونر به مرور زمان تجمع مییابند و در نهایت ممکن است پاره شوند، باعث لخته شدن خون و انسداد ناگهانی شریان شوند.

• فشار خون بالا: فشار خون کنترلنشده به تدریج به عروق آسیب میزند و ممکن است منجر به پارگی رگ یا تشکیل لخته شود.

• آریتمی قلبی (مثلاً فیبریلاسیون دهلیزی): این حالت میتواند باعث تشکیل لخته در قلب شود که به صورت ناگهانی به مغز رفته و سکته مغزی ایسکمیک ایجاد کند.

۲. پارگی ناگهانی عروق (سکته هموراژیک):

• در سکته مغزی هموراژیک، یک رگ خونی ضعیف (مثلاً به دلیل فشار خون بالا یا آنوریسم) ناگهان پاره میشود و خونریزی داخل مغز اتفاق میافتد.

• این نوع سکته معمولاً بدون هشدار قبلی رخ میدهد و علائم آن بسیار سریع ظاهر میشوند.

۳. لخته شدن ناگهانی خون (آمبولی):

• لختههای خون ممکن است در سایر نقاط بدن (مثلاً در قلب یا پاها) تشکیل شده و ناگهان به سمت مغز یا قلب حرکت کنند و باعث انسداد شوند.

• این حالت اغلب در افرادی با شرایطی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا ترومبوز ورید عمقی (DVT) رخ میدهد.

۴. عدم وجود علائم هشداردهنده واضح:

• بسیاری از افراد تا زمان وقوع سکته، علائم واضحی ندارند، زیرا بدن ممکن است تا حدی با تنگی عروق یا فشار خون بالا سازگار شود.

• گاهی علائم خفیف مانند سرگیجه، درد قفسه سینه یا ضعف موقت نادیده گرفته میشوند.

۵. عوامل محرک ناگهانی:

• استرس شدید، فعالیت فیزیکی سنگین، یا افزایش ناگهانی فشار خون میتوانند محرک پارگی پلاک یا رگ باشند.

• در برخی موارد، تغییرات ناگهانی در ریتم قلب (مثلاً پس از یک شوک عصبی) میتواند منجر به سکته شود.

چرا سکته سریع و خطرناک است؟

• مغز و قلب به اکسیژن و مواد مغذی حساس هستند و قطع جریان خون حتی برای چند دقیقه میتواند باعث مرگ سلولها و آسیب دائمی شود.

• به همین دلیل، سکته یک وضعیت اورژانسی است و درمان سریع برای نجات جان بیمار حیاتی است.

پیشگیری از سکته ناگهانی:

• کنترل فشار خون، کلسترول و دیابت.

• ترک سیگار و الکل.

• ورزش منظم و رژیم غذایی سالم.

• درمان آریتمیهای قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی.

• معاینات دورهای پزشکی، به ویژه در افراد پرخطر.

اگر فردی علائم سکته (مثل ضعف ناگهانی، تاری دید، سردرد شدید، یا درد قفسه سینه) داشت، باید فوراً به اورژانس مراجعه کند.

 اقدامات فوری هنگام بروز سکته

الف) سکته مغزی:

✅ با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید – هر دقیقه حیاتی است!
✅ فرد را در حالت نشسته یا درازکش به پهلو قرار دهید (اگر حالت تهوع دارد).
✅ از دادن خوراکی یا نوشیدنی خودداری کنید (ممکن است بلع مشکل داشته باشد).
❌ دارو (مانند آسپرین) ندهید مگر با دستور پزشک (در سکته هموراژیک خطرناک است).
❌ فرد را تنها نگذارید تا وضعیتش بدتر نشود.

ب) حمله قلبی (سکته قلبی):

✅ فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
✅ بیمار را در حالت استراحت کامل بنشانید یا بخوابانید.
✅ اگر هوشیار است، یک قرص آسپرین ۳۰۰ میلیگرم بجود (مگر اینکه به آن حساسیت داشته باشد).
✅ اگر بیمار بیهوش شد و تنفس نداشت، CPR (احیای قلبی-ریوی) را شروع کنید:

• ۳۰ فشار قوی روی قفسه سینه + ۲ تنفس مصنوعی (در صورت مهارت).

• از دفیبریلاتور (AED) در صورت دسترسی استفاده کنید.
  ❌ به بیمار اجازه ندهید راه برود یا فعالیت کند.

 چه کارهایی نباید انجام دهید؟

• خودرو شخصی به بیمارستان نبرید – منتظر اورژانس بمانید (پرسنل اورژانس درمان را شروع میکنند).

• از ماساژ قلب نادرست خودداری کنید (مگر اینکه CPR بلد باشید).

• به بیمار آب یا غذا ندهید (خطر خفگی وجود دارد).

• از تجویز داروهای غیرمجاز خودداری کنید (مثل نیتروگلیسیرین، مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد).