سند دعای ندبه
سند دعای ندبه
امیدواریم از خواندن این مطلب، ((سند دعای ندبه)) لذت ببرید و برایتان مفید باشد،از همراهی شماسپاسگذاریم.
دعای نُدبه از دعاهای مشهور با موضوع اِستِغاثه (زاری و کمک‌خواستن) از امام زمان(عج) و تأسف خوردن بر غیبت آن حضرت است. این دعا را اولین بار محمد بن جعفر مشهدی در کتاب المزار الکبیر نقل کرده و سپس سید ابن طاووس در کتاب اقبال الاعمال آن را به امام صادق(ع) نسبت داده و خواندنش را مستحب دانسته است. دعای ندبه در عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه خوانده می‌شود.
سند دعای ندبه:
جواب تفصیلی درباره سند دعای ندیه:
۱-این دعا را سیّد جلیل صاحب مناقب و مفاخر، سیّد رضی‌الدین علی بن طاووس (ره)، که از اعلام قرن هفتم هجری قمری است و از رجال بزرگ شیعه و صاحب کتب و تألیفات بسیاری است، در کتاب «اقبال» خویش و در کتاب مصباح الزائر فصل هفتم (نسخه خطی)، و شیخ جلیل محمّد بن جعفر بن مشهدی حائری از اعلام قرن ششم هجری در کتاب مزار معروف به مزار محمّد بن المشهدی که علامه مجلسی آن را «مزار کبیر» نامیده است، نقل کرده‌اند و همچنین در مزار قدیم، که ظاهراً از مؤلفات قطب‌الدین راوندی است، نقل شده است.
نقل این دعا در مثل هر یک از این سه کتاب، دلیل این است که این شخصیتهای بزرگ و معتبر و حدیث‌شناس، این دعا را معتبر شناخته‌اند.
۲- پیش از این سه بزگوار، شیخ جلیل ثقه، ابوالفرج محمّد بن علی بن یعقوب بن اسحاق بن ابی قرّه قنانی، معاصر نجاشی و از بزرگان قرن پنجم هجری‌قمری در کتاب دعائی که شیخ محمّد بن المشهدی در کتاب مزار و سیّد بن طاووس در مصباح الزائر و اقبال، از آن بسیار نقل کرده‌اند و مورد اعتماد آنها بوده است و همچنین از مأخذ کتاب مزار قدیم می‌باشد، این دعا را روایت کرده است و در کتبی مثل «رجال نجاشی»و «علاّمه»، توثیق شده است و نقل ایشان دلیل بر اعتبار دعا می‌باشد و بلکه استجاب خواندن آن را در اعیاد اربعه تأیید کرده است.
۳- شیخ جلیل ثقه، ابوجعفر محمّد بن الحسین بن سفیان یَزوفَری در کتاب دعای خود، دعای ندبه را روایت کرده است و ایشان از مشایخ شیخ مفید رضوان الله علیهما است که برحسب اسانید روایات کتاب أمالی شیخ ابی علی طوسی، شیخ مفید از او بسیار روایت کرده و برای او طلب رحمت نموده است و محدث نوری در خاتمه مستدرک او را چهل و دومین شیخ از مشایخ شیخ مفید شمرده و وثاقت و جلالت قدر او را گواهی فرموده است، این شیخ جلیل نیز استحباب خواندن این دعا را صریحاً فتوا داده است.
اگر کسی بگوید: «محمّد بن الحسین بزوفری در عصر ائمه نبوده تا از امام این دعا را اخذ کرده باشد، معلوم نیست از چه کسی و از کجا این دعا را گرفته است». جواب می‌دهیم؛ مگر کسی گفته است محمّد بن الحسین بزوفری این دعا را بدون واسطه از امام معصوم روایت کرده است، مگر لازم است هرکسی که روایتی را از امام معصوم نقل می‌کند، معاصر با ائمه اطهار باشد.
مگر نمی‌شود حدیثی را با سند در کتاب خود روایت کرده باشد، یا روایت معتبر و مسلّمی را با حذف سند و به طور ارسال نقل نماید، بلکه چون در آن اعصار که نزدیک به عصر ائمه بوده و رسم براین نبوده که در کتاب‌ها روایتی را بدون سند بیاورند و اگر هم بدون سند می‌آوردند، عین متن را ذکر می‌کردند. اطمینان حاصل است که یا این دعا در کتاب بزوفری با سند بوده و پس از این‌که از کتاب او نقل شده، از روی مسامحه نقل سند آن را نکرده‌اند، یا این‌که آن قدر معروف و مشهور بوده که بزوفری هم خود را از ذکر سند آن بی‌نیاز می‌شمرده است.
بنابراین می‌توان حدس زد که خواندن این دعا در اعصار نزدیک به عصر ائمه ـ علیه السّلام ـ و غیبت صغری هم، مثل عصر ما بین شیعه متداول و مرسوم بوده است.
۴ – علاّمه مجلسی، با دقّت و تتبّع و احاطه و اطلاع وسیع و فوق‌العاده‌ای که اخبار و احادیث، رجال روایات و معرفت اساتید دارد علاوه برآن که در کتاب‌هایی مثل «بحارالانوار، تحفه الزائر چاپ سنگی» که در مقدمه به اعتبار سند ادعیه آن شهادت داده است، نقل فرموده: صریحاً و بالخصوص، اعتبار سند دعای ندبه را که منتهی به حضرت امام حعفر صادق ـ علیه السّلام ـ می‌شود، تصدیق فرموده و عبارت این نابغه جهان علم، در کتاب زادالمعاد این است:
«و امّا دعای ندبه که مشتمل بر عقائد حقه و تأسف بر غیبت حضرت مهدی (عج) به سند معتبر، از حضرت امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ منقول است، که سنّت است این دعای را در چهار عید بخوانید یعنی: جمعه، عید فطر، عید قربان، عید غدیر» و حتماً این محقق عظیم‌الشأن چنین کلام صریح و شهادت محکمی را بدون مأخذ و مصدر معتبر، نفرموده است.
علاوه برایشان سیّد جلال علاّمه صدر‌الدین محمّد طباطبایی یزدی متوفی ۱۱۵۴ هجری نیز در ابتدای شرحی که بر دعای ندبه مرقوم فرموده. استناد به روایت مرویه از امام جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ نموده است. پس با این ادلّه عامه مسلّم و ثابت محل هیچ‌گونه اشکالی نمی‌باشد و محتاج به تمسّک به اخبار «من بلغ» نمی‌باشد.
راه تشخیص روایت صحیح از غیر صحیح:
از آنجا که برخی از کذّابین از زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم درصدد جعل و وضع حدیث و نسبت آن به پیامبر و اهل بیت علیهم السلام بوده اند، لذا جا دارد که میزانی را برای تمییز بین حدیث صحیح به دست دهیم. در این باره به چند میزان می توان اشاره نمود:
۱- موافقت با قرآن:
امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل کرده که فرمود: «انّ علی کل حقّ حقیقه و علی کلّ صواب نوراً، فما وافق کتاب الله فخذوه و ما خالف کتاب الله فدعوه» «همانا بر هر حقی حقیقتی و بر هر صوابی نوری است، پس آنچه موافق کتاب خداست اخذ کرده و آنچه مخالف کتاب خداست رها کنید.»
۲- موافقت با سایر کلمات معصومین علیهم السلام:
حسن بن جهم می گوید: به امام رضا علیه السلام عرض کردم: از جانب شما احادیث مختلف به ما می رسد؟ حضرت فرمود: «ما جاءک عنا فقس علی کتاب الله عزّوجلّ و أحادیثنا، فان کان یشبههما فهو منّا، و ان لم یکن یشبههما فلیس منّا» «آنچه از جانب ما به شما رسید بر کتاب خداوند عزوجل و احادیث ما مقایسه کنید، اگر شبیه آن دو است از ما می باشد، و گرنه از ما نیست.»
۳- موافقت با عقل و عدم مخالفت با حکم آن:
در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل است که فرمود: «هرگاه از من حدیثی به شما رسید آن را بر کتاب خدا و حجت عقولتان عرضه بدارید؛ اگر موافق این دو بود قبول کرده و گرنه آن را بر دیوار زنید.»
