فشار شب اول قبر یعنی چی؟

فشار شب اول قبر یکی از مفاهیم مهم در باورهای اسلامی (بهویژه در مذهب شیعه و اهل سنت) است که به عذاب یا سوال و جواب قبر در اولین شب پس از دفن اشاره دارد. اما فشار شب اول قبر یعنی چی؟ در این مقاله جامع و سئو شده، به صورت علمی، شرعی و با استناد به آیات قرآن و روایات معتبر، این موضوع را بررسی میکنیم. اگر به دنبال پاسخ دقیق به “فشار شب اول قبر یعنی چی”، علت فشار قبر یا راههای رهایی از عذاب قبر هستید، تا انتها با ما همراه باشید.
فشار قبر به چه معناست؟
یکی از عذاب های قبر که متوفی در شب اول قبر با آن رو به رو می شود، فشار قبر می باشد. تمامی افراد اعم از مومن و کافر، مرد و زن، تا اندازه ای به این فشار مبتلا می شوند.
میزان این فشار بستگی به اعمال و پرونده ی هر فرد در این دنیا می باشد. ابوبصیر می گوید: به امام جعفر صادق گفتم که : آیا فردی است که از فشار قبر در امام بماند و نجات پیدا کند؟ امام فرمود: پناه به خدا می بریم از فشار قبر. چقدر اندک و قلیل است تعداد آن افرادی که از فشار قبر نجات پیدا کنند. (بحارالانوار، ج۶ ، ص ۲۶۰)
باید بگوییم که فشار قبر تنها مربوط به مردگانی که زیر خاک دفن می شوند، نمی باشد و شامل همه افراد فوت شده است. از امام صادق علیه السلام پرسیدند که : آیا عذاب و فشار قبر شامل حال افراد به دار آویخته هم می شود؟ آن حضرت فرمود که: همانا پروردگار زمین، خود پروردگار هوا نیز است.
یا آن خدایی که زمین به فرمان اوست، هوا نیز به فرمان اوست. پس پروردگار عز و جل به هوا وحی می فرماید و هوا او را فشاری می دهد سخت تر و شدیدتر از قبر (من لا یحضره الفقیه، ترجمه غفاری، ج ۱، ص ۲۷۹)
آیه قرآن: «وَحُشِرَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا إِلَىٰ جَهَنَّمَ زُمَرًا» (سوره زمر، آیه ۷۱) – اشاره به فشار و سختی قبر برای گناهکاران.
علت فشار شب اول قبر
طبق احادیث پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع)، فشار قبر به دلایل زیر است:
| علت | توضیح |
|---|---|
| گناهان کبیره | مانند دروغ، غیبت، ترک نماز، ربا |
| ترک واجبات | نماز اول وقت، زکات، روزه |
| حقالناس | ظلم به دیگران، قرض نپرداختن |
| بیتوجهی به پاکی | نجاست بدن یا لباس در نماز |
| اسراف و تبذیر | هدر دادن نعمتهای الهی |
حدیث معتبر: امام صادق (ع): “فشار قبر برای مؤمن، کفاره گناهان صغیره اوست.” (وسائل الشیعه، ج۳)
چه کسانی از فشار شب اول قبر در امان هستند؟
برخی افراد به لطف اعمال صالح یا شفاعات از فشار قبر نجات مییابند:
- شهدا (کشتهشدگان در راه خدا)
- حافظان قرآن (که به آن عمل کنند)
- کسی که نماز شب بخواند
- زیارتکنندگان امام حسین (ع) در شبهای جمعه
- مؤمنانی که صدقه دائمی بدهند
- کودکان قبل از بلوغ
روایت: پیامبر (ص): “قبر شهید، وسیعتر از صد فرسخ است.”
راههای رهایی از فشار شب اول قبر
| عمل | اثر |
|---|---|
| نماز اول وقت | قبر را روشن و وسیع میکند |
| صدقه روزانه | فرشتهای برای دفع عذاب میفرستد |
| ختم قرآن برای میت | فشار را کم میکند |
| زیارت عاشورا | شفاعت در قبر |
| نماز وحشت (لیلهالدفن) | توسط بازماندگان خوانده شود |
| دعای عهد | هر صبح خوانده شود |
نماز وحشت: ۲ رکعت در شب اول دفن – رکعت اول: حمد + آیهالکرسی / رکعت دوم: حمد + ۱۰ بار سوره قدر
آیا فشار قبر برای همه است؟
بله، اما برای مؤمنان کفاره گناه و کوتاهمدت است.
فشار قبر چقدر طول میکشد؟
از چند لحظه تا شب اول یا تا قیامت (بسته به اعمال).
آیا فشار قبر در خاکسپاری مدرن (سردخانه) هم هست؟
بله، فشار قبر به روح و برزخ مربوط است، نه فقط جسم.
چطور از فشار قبر نجات پیدا کنیم؟
با نماز، صدقه، قرآن، زیارت امام حسین (ع) و ترک گناه.
فشار شب اول قبر در روایات شیعه و سنی
| منبع | روایت |
|---|---|
| قرآن | سوره تکاثر: “ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ” |
| نهجالبلاغه | امیرالمؤمنین (ع): “قبر یا باغ بهشت است یا گودال آتش” |
| صحیح بخاری | پیامبر (ص): “قبر اولین منزل آخرت است” |
| کافی (کلینی) | روایات متعدد درباره سوال منکر و نکیر |




