محصولات تراریخته چیست؟ آیا برای سلامتی ضرر دارد؟

حتما شما این روزها تبلیغات محصولات غیرتراریخته خصوصا روغن غیرتراریخته طبیعت را در تلویزیون مشاهده کرده اید. در این تلیغات معمولا سعی دارند تا با مضر نشان دادن محصولات تراریخته ، افراد را تشویق کنند تا از مواد غذایی غیرتراریخته استفاده کنند. اما شاید عده زیادی اطلاعاتی در مورد این مفهوم نداشته باشند. شاید برای شما هم سوال باشد که محصولات تراریخته چیست؟ محصولات غیرتراریخته چیست؟ پس با ما همراه باشید تا پاسخ این سوالات را دریابید.

محصولات تراریخته چیست؟

واژه‌ی تراریخته معادل فارسی «ترانس‌ژنیک» (Transgenesis) است. معادل‌های دیگری که برای این واژه آمده «تراژنی»، «تراژن‌زدایی»، «دستکاری‌شده‌ی ژنتیک» و «تغییر ژنتیکی یافته» است. در حال حاضر، واژه‌ی تراریخته، با وجود ساخت ناآشنای آن، تقریباً جا افتاده است.

در فرایند تراریخته یک ژن به ساختار ژنی (ژنوم) موجودی زنده وارد می‌شود. به‌این ترتیب موجود زنده تغییرهایی می‌یابد و می‌تواند این تغییرها را به فرزندانش منتقل کند. در این فرایند یک یا چند ژن به ساختار ژنی (ژنوم) جاندار اضافه می‌شود. درصورتی‌ که  یک ژن خاص از ژنوم جاندار حذف شود به آن «فروریخته» می‌گویند که معادل «Knock out» است.

استفاده از محصولات تراریخته مخالفان و موافقان زیادی دارد. امروزه بسیاری از محصولات کشاورزی، از غلات تا مرکبات و غیره، با روش تراریخته تولید می‌شوند. از نظر حجم می‌توان گفت عمده‌ی محصولات تراریخته را غلات و دانه‌های روغنی، ازجمله سویا و ذرت و کلزا، تشکیل می‌دهند.

جدای از محصولات کشاورزی بسیاری از پروتئین‌های دارویی نیز با روش تراریخته به دست می‌آیند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به هورمون‌های رشد، انسولین و فاکتور ۸ انعقاد خون و برخی از داروهای مقابله با ویروس ایدز (HVI) اشاره کرد.

چرا تراریخته‌ها تولید می‌شوند؟

در حقیقت این محصولات، محصولات بازاری و به‌رعبارتی پرورش‌ریافته هستند که مزایای آن‌ها هم شامل تولیدکننده و هم مصرف‌کننده می‌شود. این به آن معناست که فرضا این محصولات قیمت ارزان‌تری دارند و دررمقابل این قیمت‌ ارزان‌تر مزایای بیشتری نظیر ماندگاری بیشتر یا ارزش غذایی بیشتر یا هر دو برای آن‌ها تصور می‌شود. دررواقع، این روشی است که منافع مستقیم آن عموما به صنایع غذایی برمی‌گردد. مقاومت دربرابر آفات و… نیز ازجمله مهم‌ترین مواردی است که به‌عنوان منافع به آن‌ها اشاره می‌شود.

آیا محصولات تراریخته ضرر دارند؟

• دستکاری ژنتیک می‌تواند به تغییرات پیش‌بینی‌نشده و مشکلات جانبی بینجامد.
• تحقیقات بلندمدت درمورد محصولات تراریخته دشوار است.
• ژن‌های تراریخته می‌توانند ساده‌تر و به‌روش‌های مختلف با ژنوم دیگر جانداران بیامیزند.
• تحقیقات انسانی درباره‌ی محصولات تراریخته دشوار است و کمتر انجام شده است.
• محصولات تراریخته استفاده از سموم را منتفی نمی‌کند.
• در کشت محصولات تراریخته از بعضی از سموم بیشتر استفاده می‌شود.